জেনেভা উভয়দিকৰ বৃদ্ধি হোৱা দুষণৰ বাবে চিন্তিত

মঙলবাৰে আৰম্ভ হৈ, ১৯০ৰ অধিক দেশ ছুইজাৰলেণ্ডৰ জেনেৱাত মিলিত হৈ ইউনাইটেড নেচনছৰ আন্তঃসরকাৰী আলোচনী সমিতি (INC-5)ৰ পঞ্চম সভাৰ দ্বিতীয় পৰ্বত অংশগ্ৰহণ কৰিব। এই বৈঠকৰ উদ্দেশ্য হৈছে প্লাষ্টিক দূষণ শেষ কৰিবলৈ প্ৰথমবাৰৰ বাবে এক বৈধ বাধ্যতামূলক বিশ্বব্যাপী চুক্তি, অৰ্থাৎ গ্লোবেল প্লাষ্টিকচ ট্ৰিটীৰ বিষয়ে দুসপ্তাহৰ ভিতৰত একমতত উপনীত হওঁ। এই চুক্তিয়ে প্লাষ্টিকৰ উৎপাদন, ব্যৱহাৰ আৰু পৰিবেশত বিশেষকৈ সাগৰীয় পৰিৱেশত দূষণ ৰোধৰ বাবে নিয়ম-কানুন স্থাপন কৰিব।

আগৰ বছৰ দক্ষিণ কোৰিয়াৰ বুশানত অনুষ্ঠিত আলোচনাত ইয়াৰ মূল বিষয়সমূহত মতভেদৰ বাবে আলোচনা বিফল হৈছিল। সেইবোৰ বিষয় আছিল—পলিমাৰৰ উৎপাদনত সীমা, প্লাষ্টিক উৎপাদনৰ পৰা ক্ষতিকৰ ৰাসায়নিকসমূহ আঁতৰোৱা, আৰু ক্ষতিকৰ প্লাষ্টিক সামগ্ৰী পৰ্যায়ভুক্তভাৱে বন্ধ কৰা। আমেৰিকাৰ Center for International Environmental Law অনুসৰি, বুশানৰ খসড়া চুক্তিত ৩৭০টা “ব্ৰেকেট” আছিল, যি দেশসমূহৰ মাজত একমতিহীনতাৰ সূচক।

২০২২ চনত নাইৰোবীত অনুষ্ঠিত UN পৰিৱেশ সমিতিত প্লাষ্টিক দূষণ শেষ কৰাৰ বাবে বিশ্বব্যাপী নিয়ম নিৰ্মাণৰ এক প্ৰস্তাৱ গৃহীত হৈছিল, যাক ২০২৪ চনৰ শেষলৈ বাস্তৱায়িত কৰাৰ লক্ষ্য আছে। সফল হলে এই চুক্তি ২০১৫ চনৰ পেৰিছ জলবায়ু চুক্তিৰ পিছত পৰিবেশ সম্পৰ্কীয় আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ চুক্তি হ’ব।

এই আলোচনা নতুন লেংকেট প্ৰতিবেদনৰে অধিক গুৰুত্বপূর্ণ হৈ পৰিছে, য’ত উল্লেখ কৰা হৈছে যে প্লাষ্টিকে জীৱনৰ আটাইতকৈ সৰু পৰা বৃদ্ধ বয়সলৈ ৰোগ আৰু মৃত্যু ঘটায় আৰু বছৰি স্বাস্থ্য-সম্পৰ্কীয় অৰ্থনৈতিক ক্ষতি ১.৫ ট্রিলিয়ন ডলাৰৰ অধিক।

বুশান আলোচনাত দেশসমূহ দুটা শিবিৰত বিভক্ত হৈছিল—তেল-ধনৰ দেশসমূহ উৎপাদনত সীমা নিবিচাৰে, আৰু ৰোৱাণ্ডা, পেৰু আৰু মেক্সিকোৰ দৰে উচ্চাকাংক্ষী দেশসমূহ সীমা দিবলৈ দাবী কৰিছিল। তেল-ধনৰ দেশসমূহ কয় যে প্লাষ্টিক উৎপাদনৰ সংকোচন ২০২২ চনৰ সংকল্পৰ সীমা পাৰ হৈছে আৰু ই বাণিজ্যিক বাধা সৃষ্টি কৰিব। ভাৰতেও এই চুক্তি সৰ্বসম্মতিতেই হ’ব লাগে বুলি মন্তব্য কৰিছে আৰু প্ৰাথমিক পলিমাৰ উৎপাদনত বাধা দিবলৈ নাখুজে, কিন্তু প্লাষ্টিক দূষণ হ্ৰাসত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে।

বিশেষজ্ঞসকলে কয় যে, জেনেৱাত আলোচনা পুনৰ আৰম্ভ হ’ব আৰু আগৰ মতভেদ সমাধানৰ চেষ্টা কৰা হ’ব। কিছুমান দেশ ইতিমধ্যে আলোচনাৰ মাজত সূত্ৰপাত কৰি, প্ৰস্তাৱ প্ৰস্তুত কৰিছে, যিবোৰত প্লাষ্টিক উৎপাদনত সীমা, ক্ষতিকৰ প্লাষ্টিক আৰু ৰাসায়নিকৰ বৈশ্বিক নিষেধাজ্ঞা আৰু সামগ্ৰী ডিজাইন বিষয়ৰ আলোচনা থাকিব।

ভাৰতৰ স্থিতি সন্দৰ্ভত, সিধাৰ্থ ঘনশ্যাম সিংয়ে কৈছে যে ভাৰত অধিকাংশ বিষয়ত আলোচনা কৰিবলৈ আগ্ৰহী, কিন্তু উৎপাদনৰ সংকোচন আৰু বাণিজ্যিক বাধা সন্দৰ্ভত ৰিজাৰ্ভেশ্যন আৰু সীমাৰেখা ৰাখিছে।

বিশ্বৰ প্লাষ্টিক উৎপাদন আৰু বর্জ্যৰ হ্ৰাসহীন বৃদ্ধি এই আলোচনাৰ মূল পটভূমি। OECD অনুসৰি, ২০০০ চনৰ পৰা ২০১৯ চনলৈ বিশ্বৰ বার্ষিক প্লাষ্টিক উৎপাদন দুগুণ হৈ ২৩৪ মিলিয়ন টন পৰা ৪৬০ মিলিয়ন টনলৈ বৃদ্ধি পাইছে। প্লাষ্টিক বর্জ্যো এই সময়ছোৱাত ১৫৬ মিলিয়ন টনৰ পৰা ৩৫৩ মিলিয়ন টনলৈ বৃদ্ধি পাইছে। UN পৰিৱেশ কাৰ্যসূচী মতে, ২০৬০ চনৰ ভিতৰত ই সৰ্বসাধাৰণৰ নিয়ম অনুসৰি তিনিগুণ হ’ব পাৰে।

সংক্ষেপে, জেনেৱাত হোৱা আলোচনা বিশ্ববাসীৰ বাবে প্লাষ্টিক দূষণ ৰোধ কৰাৰ বাবে এক ঐতিহাসিক আৰু বাধ্যতামূলক চুক্তি গঢ়ি তুলাৰ সুযোগ, য’ত দেশসমূহৰ মাজত থকা বৈষম্য দূৰ কৰি ২০২৪ চনৰ ভিতৰত সফল সমাধান বিচাৰ কৰা হ’ব।