ট্ৰাম্পৰ তৈল শুল্ক প্ৰভাৱত, আজি মোদী–পুটিন বৈঠক

প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে সোমবাৰে টিয়ানজিনত আয়োজিত শাংহাই ক’অ’পাৰেচন অৰ্গানাইজেচন (SCO) সন্মিলনত ৰাছিয়ান প্ৰেছিডেণ্ট ভ্লাদিমিৰ পুটিনৰ সৈতে বৈঠক কৰিবলৈ প্ৰস্তুত। এই বৈঠক হ’ব যুক্তৰাষ্ট্ৰই ভাৰতক ৰাছিয়ান তেল ক্ৰয় কৰাৰ বাবদ অতিরিক্ত ২৫ শতাংশ শুল্ক আৰোপ কৰাৰ পিছত দুয়ো নেতা সন্মুখীন হোৱাৰ প্ৰথম সুযোগ। এই সিদ্ধান্তই দিল্লী-ৱাশিংটন সম্পর্কত নতুন চাপ সৃষ্টি কৰিছে আৰু মোদী–পুটিন বৈঠকত বিশেষ গুৰুত্ব যোগাইছে।

পুটিনে এই মাহত আলাস্কাত আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ড’নাল্ড ট্ৰাম্পৰ সৈতে বৈঠক কৰাৰ পাছত অগষ্ট মাহত দুবাৰ মোদীৰ সৈতে কথা পাতিছে। আলাস্কা বৈঠকৰ পূৰ্বে আৰু পিছত দুয়োফালে টেলিফোনত কথা হৈছিল। ইয়াৰ পাছতেই ইউক্ৰেইনৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ভ’ল’দিমিৰ জেলেন্স্কিয়ে মোদীৰ সৈতে কথা পাতি যুদ্ধ শেষ কৰাৰ প্ৰথম পদক্ষেপ হিচাপে তৎক্ষণাত যুদ্ধবিৰতিৰ প্ৰয়োজনীয়তা বুজাই দিছিল। তেওঁ কৈছিল ভাৰতে ৰাছিয়া আৰু অন্য নেতাক শান্তিৰ সংকেত প্ৰেৰণত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰিব।

প্ৰায় ৪৫ মিনিটীয়া মোদী–পুটিন বৈঠকত মূলতঃ এই পৰিস্থিতিৰে আলোচনা হ’ব বুলি আশা কৰা হৈছে। যুক্তৰাষ্ট্ৰে বিশ্বৰ চাপ সত্ত্বেও ভাৰতৰ ৰাছিয়ান তেল ক্ৰয়ক লৈ কঠোৰ সমালোচনা কৰিছে। কিন্তু ভাৰতৰ দাবী, চীন আৰু ইউৰোপীয় দেশসমূহেও ৰাছিয়ান তেল ক্ৰয় কৰিছে, তেনেহলে কিয় মাত্ৰ নতুন দিল্লীক লক্ষ্য কৰা হৈছে। বৈদেশিক সচিব বিক্ৰম মিশ্ৰীয়ে কৈছিল, “বৈঠকত কি আলোচনা হ’ব তাৰ পূৰ্বানুমান কৰা সঠিক নহয়।”

ইপিনে ভূ-ৰাজনৈতিক পৰিপ্ৰেক্ষিতও জটিল। অগষ্ট ১৫ তাৰিখে পুটিন–ট্ৰাম্প বৈঠকৰ পাছতে ট্ৰাম্পে জেলেন্স্কি আৰু ইউৰোপীয় নেতাসকলৰ সৈতে দেখা কৰিছিল। তিনিদিনৰ পাছতে পুটিনে মোদীক ফোন কৰি তেওঁৰ দৃষ্টিভংগী বুজাইছিল। তাৰ আগতে, অগষ্ট ৯ তাৰিখে মোদী–পুটিনৰ ফোনালাপত ইউক্ৰেইনৰ পৰিস্থিতি আৰু দুয়ো দেশৰ “Special and Privileged Strategic Partnership” শক্তিশালী কৰাৰ সংকল্পৰ পুনৰুচ্চাৰণ কৰা হৈছিল। ৰাছিয়াই আমেৰিকাৰ শুল্কবৃদ্ধিক সমালোচনা কৰি ভাৰতৰ বাণিজ্যিক স্বায়ত্তশাসনক সমৰ্থন জনাইছে।

যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ চাপো দিনক দিন বৃদ্ধি পাইছে। ট্ৰাম্পৰ উপদেষ্টা পিটাৰ নাভাৰোৱে ৰাছিয়া-ইউক্ৰেইন যুদ্ধক “মোদীৰ যুদ্ধ” বুলি আখ্যা দি কৈছিল, “শান্তিৰ পথ নতুন দিল্লীৰে পাৰ হ’ব।” তেওঁ আমেৰিকাৰ আৰ্থিক ক্ষতিৰ কাৰণ হিচাপে ভাৰতক দোষাৰে। তথাপিও ভাৰত নিজৰ ৰণনৈতিক স্বায়ত্তশাসনক দৃঢ়ভাৱে ধৰি ৰাখিছে। ৰাছিয়াত নিযুক্ত ভাৰতীয় ৰাষ্ট্ৰদূত বিনয় কুমাৰে TASS-লৈ কৈছিল, “ভাৰতীয় কোম্পানীসমূহ য’ত সৰ্বোত্তম সুযোগ পায় সেয়া স্থানৰ পৰা তেল কিনি থাকিব।”

আগামী ডিসেম্বৰত পুটিনে ভাৰত ভ্ৰমণ কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে বুলি ক্রেমলিনে ঘোষণা কৰিছে। গতা বছৰে মোদীয়ে মস্কো আৰু কিয়েভ ভ্ৰমণ কৰি কৈছিল, “যুদ্ধক্ষেত্ৰত সমাধান পোৱা নাযায়,” আৰু ভাৰতে শান্তি প্ৰচেষ্টাত সহায় কৰিবলৈ প্ৰস্তুত।

অতএব, মোদী–পুটিন বৈঠক এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সময়ত হ’ব। যুক্তৰাষ্ট্ৰই ৰাছিয়ান তেলৰ বাবে শাস্তিমূলক শুল্ক আৰোপ কৰাত দিল্লী-ৱাশিংটন সম্পৰ্ক চাপত পৰিছে। এই পৰিস্থিতিত, মোদী–পুটিনৰ আলোচনা মূলতঃ কেনেদৰে ৰাছিয়াৰ সৈতে বিশেষ অংশীদাৰিত্ব আগুৱাই লৈ যোৱাৰ লগতে আমেৰিকাৰ চাপক সামলাব পাৰি সেয়া বিচাৰিব। এই মাহতে মোদীৰ পুটিনৰ সৈতে এই হ’ব তৃতীয় বৈঠক, যি দুয়ো দেশৰ সঘন সম্পৰ্কক প্ৰতিফলিত কৰে।